Suretperestlik, Resim, fotoğraf ve heykeller hakkında

Suretperestlik, Resim, Fotoğraf ve Heykeller Hakkında

        Sûret: Arapça’da, “şekil, biçim, görünüş ve resim” anlamlarında kullanılmaktadır. Genelde iki kısımda değerlendirilerek haremiyet çerçevesi ona göre belirlenmiştir. Birincisi; Gölgeli sûretler (heykel gibi). İkincisi de; Gölgesiz yani resmedilen veyahut çizimlenen sûretler.

        Birinci mana ile gölgesi düşecek şekilde (heykel nev’inden bir cisim) ise âlimlerin icmâı ile haramdır.

        İkinci mana ile resim ve fotoğraf gibi gölgesi düşmeyecek şekilde ise canlı veya cansız olma durumuna göre bakılır. Eğer ağaç, taş, deniz, yıldız gibi cansız mahlukat sınıfına dahil  ise ittifakla caizdir. Eğer insan ve hayvan gibi canlı mahlukat sınıfına dahil ise yine duruma göre hükmedilir. Bakılır resmedilen şey yaşamasına imkan verilecek tamlıkta ise haramdır. Eğer yaşamasına imkan verilmeyecek tamlıkta değilse (başı veya gövdesi gibi bir uzvu kesik ise) caizdir. (Daha geniş bilgi için Zürkânî, Muvatta Şerhi; İbni Hacer, Fethu’l-Bâri gibi eserlere bakılabilir.)

        Ulema-i İslamın suretler hakkında ittifak ettikleri noktalar hulasa olarak böyle ifade edilirken Üstad hazretleri suretlerin beşer hayatı içinde zulme, riyaya ve şehevani arzuları tahrik etmeye vesile olması noktalarına dikkat çekmiş ve meseleyi bu yönüyle ele alarak değerlendirmiştir.

        Sanem-perestliği şiddetle Kur’an men’ettiği gibi, sanem-perestliğin bir nevi taklidi olan suret-perestliği de men’eder. Medeniyet ise, suretleri kendi mehasininden sayıp Kur’ana muaraza etmek istemiş. Halbuki gölgeli gölgesiz suretler, ya bir zulm-ü mütehaccir veya bir riya-yı mütecessid veya bir heves-i mütecessimdir ki, beşeri zulme ve riyaya ve hevaya, hevesi kamçılayıp teşvik eder…
        Hususan suretperestlik, ahlâkı fena halde sarstığı ve sukut-u ruha sebebiyet verdiği şununla anlaşılır: Nasılki merhume ve rahmete muhtaç bir güzel kadın cenazesine nazar-ı şehvet ve hevesle bakmak, ne kadar ahlâkı tahrib eder. Öyle de: Ölmüş kadınların suretlerine veyahut sağ kadınların küçük cenazeleri hükmünde olan suretlerine hevesperverane bakmak, derinden derine hissiyat-ı ulviye-i insaniyeyi sarsar, tahrib eder.

Sözler 409

        İşte İslam alimlerince meseleye, putperestlik ve menhî tâzim açısından bakılmış ve yasağın sebepleri hep bu açıdan değerlendirilmiştir. Ancak Üstad Hazretleri ise, bu kadim çerçeveden dışarı çıkarak, putperestlik ve menhî tâzime; zulüm, riya ve hevesatı tehyiç noktalarını ekleyerek menhiyat sahasını biraz daha genişletmiştir.